De tijgermug, één van de meest invasieve soorten
De tijgermug (Aedes albopictus) is een van de meest gevaarlijke invasieve soorten. In enkele decennia is deze mug erin geslaagd de wereld te koloniseren dankzij de globalisering en haar uitstekende ecologische aanpassingsvermogen.
Oorspronkelijk is de tijgermug afkomstig uit de regenwouden van Zuidoost-Azië. Sindsdien heeft zij zich over de hele wereld verspreid. Zij kwam in 1979 via Albanië in Europa aan. In de loop van de jaren tachtig veroverde zij ook Noord- en Zuid-Amerika. In de jaren negentig werd zij ook aangetroffen in Afrika en Italië. Op dit moment is de tijgermug aanwezig in heel Zuid-Europa, waar zich vooral rond de Middellandse Zee verscheidene populaties hebben gevestigd. Recentelijk verspreidt de tijgermug zich ook meer naar het noorden, met gevestigde populaties in Noord-Frankrijk en Duitsland, op slechts 150 km van België. Zie de kaart van het ‘European Centre of Disease Prevention and Control’ (ECDC) voor een overzicht van de huidige verspreiding van de tijgermug in Europa.
De tijgermug werd in 2000 voor het eerst in België waargenomen, via de invoer van tweedehandsbanden. Sinds 2013 wordt de tijgermug bijna elk jaar in ons land aangetroffen, geïntroduceerd via de handel in tweedehandsbanden en geluksbamboe (lucky bamboo). Vanaf 2018 ‘liften’ volwassen tijgermuggen ook mee vanuit de buurlanden naar België via auto's of vrachtwagens. Ondanks deze herhaalde waarnemingen is de tijgermug nog niet gevestigd in ons land.
Waarom vermijden dat de tijgermug zich in België vestigt?
Het grootste gevaar van tijgermuggen is dat ze verschillende ziekteverwekkers kunnen overbrengen. Deze soort is namelijk een zeer belangrijke drager (vector) van het knokkelkoortsvirus (denguevirus), het zikavirus en chikungunyavirus, en kan ook het westnijlvirus overbrengen. Daarnaast is de tijgermug zeer agressief wanneer ze op zoek is naar een bloedmaaltijd. De overlast die de tijgermug daardoor veroorzaakt kan zo groot zijn dat mensen bepaalde plaatsen gaan vermijden.
Preventie van muggenbeten
Hoe muggenbeten voorkomen in de buitenlucht
- Vermijd buitenactiviteiten op momenten van de dag waarop muggen het actiefst zijn (meestal in de schemering en 's nachts).
- Voor meer specifieke informatie https://www-acc.muggensurveillance.be/bijtgedrag-van-steekmuggen
- Gebruik kleding die armen, benen en voeten bedekt.
- Kies ruim zittende kleding die niet aan de huid plakt. Als u strakke kleding draagt, kunt u het beste dicht geweven materiaal dragen om te voorkomen dat muggen door de kleding heen bijten.
- Lichte kleuren trekken minder warmte aan en zijn dus te verkiezen om muggenbeten te vermijden.
- Gebruik muggenspray. Als u een afweermiddel tegelijkertijd met zonnebrandcrème gebruikt, breng dan de zonnebrandcrème ten minste 20 minuten vóór het afweermiddel aan en volg de gebruiksaanwijzing van beide producten. Het merendeel van de producten die beschikbaar zijn, werken op basis van één van de volgende actieve bestanddelen:
- DEET. Dit is het meest effectieve afweermiddel. Gebruik producten met ten minste 20% DEET en 50% in gebieden waar muggen besmettelijke ziekten overbrengen. Concentraties van meer dan 50% mogen niet rechtstreeks op de huid worden gebruikt.
- Icaridin of picaridin. Gebruik producten met ten minste 20% afweermiddel.
- IR 35/35. Minder doeltreffend dan DEET of icaridin. Gebruik concentraties van ten minste 30% voor volwassenen.
- Citriodiol is een derivaat van eucalyptusolie. Gebruik producten met een concentratie van 20-25%.
Hoe muggenbeten voorkomen binnenshuis?
- Gebruik muggengaas voor ramen en verluchtingsgaten.
- Een ventilator kan muggen afschrikken en uit de buurt houden.
- Airconditioning zorgt voor een lage temperatuur en vermindert de kans op muggenbeten, maar werkt niet voldoende zodat de overige maatregelen evengoed nodig zijn.
- Slaap onder een muskietennet, bij voorkeur geïmpregneerd met een insecticide.
- Gebruik eventueel een insecticide (in een goed afgesloten kamer terwijl u er niet in aanwezig bent ofwel in een kamer met een goede ventilatie wanneer u er wel in aanwezig bent).
Vermindering van de muggenpopulaties
Vrouwelijke steekmuggen hebben water nodig om hun eitjes in te leggen. Sommige exotische steekmuggen zoals de tijgermug (Aedes albopictus) en de gewone huismug (Culex pipiens) hebben zich aangepast aan stedelijke gebieden. Zij gebruiken zowel natuurlijke broedplaatsen (vb. boom- en rotsholten, plassen en vijvers) als kunstmatige broedplaatsen (vb. emmers, vazen, autobanden, goten, regenwatertonnen). De beste manier om de muggenpopulatie te verminderen, is dan ook door ervoor te zorgen dat er zo weinig mogelijk stilstaand water in de buurt is. Hier zijn enkele voorbeelden die eenvoudig toegepast kunnen worden:
- Giet stilstaand water weg. Zet lege bloempotten, gebruikte autobanden, containers, emmers, kinderspeelgoed… binnen of onder een afdak, of draai ze om.
- Vermijd dat er water blijft staan op plastic zeilen, span ze op.
- Ververs drinkbakken voor dieren of vogelbadjes elke week.
- Gooi zand in de schaaltjes onder bloempotten of ververs het water elke week.
- Dek waterreservoirs af met muggengaas of deksel. Denk bv. aan emmers, regenwatertonnen en -putten.
- Onderhoud zwembaden: zorg dat de filter goed werkt en behandel met chloor. Indien afgedekt met een zeil, vermijd dat er water op blijft staan.
- Reinig en herstel regelmatig de dakgoten.
- Onderhoud begraafplaatsen: ververs het water in bloemvazen regelmatig, herstel beschadigde grafstenen.
- Kuis aan het begin van de winter mogelijke broedplaatsen goed uit met een borstel zodat eventueel afgezette eitjes verwijderd worden. Zorg dat het afvalwater niet in een rioolput terecht komt, maar giet het uit op het gras.
Voor meer informatie over monitoring van de tijgermug in Brussel Hoofdstedelijk Gewest kan ik terecht bij leefmilieu.brussels via deze link
Voor meer informatie over de tijgermug: https://muggensurveillance.be/
Infectieziekten overgedragen door tijgermuggen
De tijgermug (Aedes albopictus) kan op manier verschillende ziekteverwekkers overdragen naar de mens. De belangrijkste zijn de virussen die dengue (“knokkelkoorts”), chikungunya en zikakoorts veroorzaken. Deze ziekten komen momenteel nog niet endemisch voor in België, maar worden wel soms meegebracht door reizigers. In sommige landen rondom ons is de tijgermug al gevestigd en zijn er sporadische uitbraken van dengue, chikungunya en zikakoorts. Daarom is er bezorgdheid dat de komende jaren ook in België lokale overdracht zou kunnen optreden. De omstandigheden waaronder dit zou kunnen gebeuren zijn:
- een tijgermug is in België aanwezig en gevestigd
- een reiziger komt (terug) naar België met de ziekte
- de steekmug bijt de reiziger op het moment dat deze het virus nog in het bloed draagt
- de geïnfecteerde steekmug bijt iemand anders die vatbaar is voor de ziekte